عضو هیات‌مدیره اتاق بازرگانی ایران و امارات
محصولات کشاورزی ایران بعد از نفت و مشتقات آن سهم قابل‌توجهی در صادرات ایران داشته و نقش مهمی در تجارت منطقه و کشور‌‌‌‌‌‌‌‌‌های همسایه به‌ویژه امارات دارند، با این‌حال هنوز به‌رغم سال‌ها مراودات تجاری در این حوزه، صادرات با روش سنتی و به همراه مشکلات عدیده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای است که از یک‌سو تلفات و سود آن را کم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند و از سوی دیگر درآمد ارزی آن را برای کشور و کشاورزان زحمتکش کم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند؛ درحالی‌که می‌توان با شناسایی گلوگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و مشکلات و ارائه راه‌حل‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، از مسیر بهره‌وری در این حوزه نه‌تنها آورده اقتصادی را بیشتر کرد، بلکه فشار کمتری را به منابع آبی کشور نیز وارد کرد.
در این یادداشت سعی داریم اهم مشکلات و موانع توسعه و صادرات محصولات کشاورزی فسادپذیر را که حاصل طرح مسائل از سوی همکاران صادر‌‌‌‌‌‌‌‌‌کننده و مشاهدات عینی و تجربی است، به‌صورت تیتر‌‌‌‌‌‌‌‌‌وار اشاره کنیم که برخی از آنها نیاز به تغییر رویکرد در حوزه صادرات داشته و برخی از آنها را با تصمیمات منطقی و فاصله‌گرفتن از دست‌انداز‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و چاله‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بوروکراسی می‌توان حل و فصل کرد. فهرست مهم‌ترین مشکلات محصولات کشاورزی به شرح زیر است:
۱- مشکلات بانکی و نقل و انتقال ارز حاصل از صادرات (مهم‌ترین و اصلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین مورد است) و همچنین عدم‌فعالیت شعب ایرانی بانک‌های حاضر در دبی که ضروری است با هماهنگی مقامات رسمی دو کشور بانک‌های ایرانی فعال شده و جایگزین صرافی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها شوند.
۲- رفع تعهد ارزی صادرکنندگان محصولات کشاورزی و گل‌‌‌‌‌‌‌‌‌های زینتی که محصولات فسادپذیر هستند با افت ۱۰تا ۲۰درصد جرمی، فسادپذیری و عمر کوتاه محصولات در بازگشت ارز حاصل از صادرات در نظر گرفته شود.
۳- بررسی رفع تعلیق کارت بازرگانی فعالان این گروه از محصولات در کمیته‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای در سازمان توسعه تجارت با نگاه و رویکرد مثبت و درک شرایط و مشکلات صادرات این نوع محصولات.
۴- ضروری است مشکلات بیمه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای و ناکافی بودن سقف پوشش بررسی وحل و فصل شود.
۵- ضرر‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مالی سنگین ناشی از نوسان نرخ ارز و نبود ساز و کار مناسب برای پوشش و پشتیبانی از آن به‌ویژه در مورد این محصولات که قیمت واحد ارزانی دارند، پر اهمیت انگاشته شود.
۶- کمبود کانتینر‌‌‌‌‌‌‌‌‌های یخچال‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار جهت حمل محموله‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کشاورزی فسادپذیر متناسب با سیاست توسعه روابط اقتصادی با کشور‌‌‌‌‌‌‌‌‌های منطقه در دستور کار قرار گیرد، زیرا یکی از اضلاع مهم توسعه این سیاست اقتصادی، لجستیک قوی است.
۷- ایجاد خطوط منظم کشتیرانی از مبادی بنادر مختلف جمهوری‌اسلامی ایران به بنادر کشور امارات‌متحده‌عربی در واحد زمان تعریف و به‌صورت منظم عملیاتی شود.
۸- تامین سوخت کانتینر‌‌‌‌‌‌‌‌‌های محموله‌بر محصولات کشاورزی دچار مشکل است و به‌صورت آزاد صورت می‌گیرد که لازم است برای کاهش هزینه حمل محصولات ارزان مذکور تمهیداتی در نظر گرفته شود. این اقدام را می‌توان با افزایش بهره‌وری و کاهش اتلاف محصولات فسادپذیر در قالب نگاهی کلی در نقطه سربه‌سر دید یا حتی به‌عنوان پروژه‌ای جدی و توجیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیر به‌عنوان یارانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای برای جلوگیری از اتلاف منابع آبی کشور در نظر گرفت.
۹- شناسنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار کردن صادرکنندگان و محصولات کشاورزی جهت جلوگیری از برگشت محصولات از سایر کشور‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها به دلیل بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌کیفیتی، آلودگی به سموم و آفات گیاهی مهم و ضروری قلمداد شود.
۱۰- تسهیل و تسریع فرآیند صادرات در مقایسه با استاندارد‌‌‌‌‌‌‌‌‌های صادرات بین‌‌‌‌‌‌‌‌‌المللی به‌ویژه در مورد محصولات فسادپذیر ضروری است.
۱۱- تهاتر محصولات کشاورزی صادراتی با دیگر محصولات تولیدی کشور‌‌‌‌‌‌‌‌‌های هدف از جمله واردات موز فیلیپین و اکوادور از مبدا امارات‌متحده عربی، نارنگی و انبه پاکستانی یا بادام هندی و امثالهم.
۱۲- واردات و صادرات برخی محصولات کشاورزی از بنادر دیگر مثلا بندر چابهار جهت رونق و توسعه اقتصادی و همچنین ایجاد کریدور شمال به جنوب و بالعکس در جهت اتصال بازارهای شمالی و جنوب کشور پراهمیت است.
۱۳- ایجاد پایانه لجستیک حمل‌ونقل با زیرساخت سردخانه مناسب محصولات کشاورزی و صنایع تبدیلی در یکی از بنادر اصلی صورت پذیرد.
۱۴- اتصال حمل‌ونقل‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ریلی و زمینی به بنادر فعال دریایی جهت توسعه زیرساخت صادراتی.
۱۵- ثبات در وضع قوانین و مقررات به‌عنوان یک ضرورت مهم انگاشته شود.
۱۶- ایجاد مراکز نمایشگاهی دائمی و چهارفصل محصولات Made In Iran در امارات‌متحده‌عربی اهمیت دارد. این مهم می‌تواند به‌عنوان یک مرکز دائمی برای تمام محصولات تولیدی کشور ایجاد شود.
۱۷- در پایان به اهمیت قابل‌توجه صنعت بسته‌بندی محصولات کشاورزی باید اشاره داشت که به‌رغم پیشرفت‌های غیرقابل انکار، لازم است این موضوع از سوی کلیه فعالان خرد و کلان این حوزه، به‌عنوان اصلی اجتناب‌ناپذیر در توسعه صادرات مورد‌توجه و رعایت دقیق قرار گیرد.
